قدیمی‌ترین شیرسنگی و 2000 سنگ قبر تاریخی در یک گورستان

قدیمی‌ترین شیرسنگی و 2000 سنگ قبر تاریخی در یک گورستان

هشتم مرداد 1381 بود که یک گورستان وسیع تاریخی، به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید. گزارش خبرآنلاین، راوی گشت و گذار کوتاهی ست در گورستانی که رازدار اعجاب‌انگیز تاریخ انسان ست، برای مرگ‌آگاهان.

« حقیقت آن است که زندگی انسان با مرگ در آمیخته است و بقایش با فنا. پیش از ما میلیاردها نفر بر روی این کره ی خاکی زیسته اند و پس از ما نیز. ....از کجاست که روح شکفتن ناگاه از تنِ چوب خشک چندین برگ های سبز و شکوفه های سفید و آبی و زرد و سرخ برمی آورد؟ بهاران رازدار رستاخیز پس از مرگ است و قبرستان ها مزارعی هستند که در آنها بذر مردگان افشانده اند و جسم تا نمیرد، کجا رستاخیز پذیرد؟ » (برگرفته از مقاله روزگاری نو به قلم سیدمرتضی آوینی)

گشتی در گورستان، فرصتی ست برای تاریخ شناسی و عبرت‌آموزی و مرگ‌آگاهی.



2.000 سنگ قبر تاریخی از عصر صفویه تا قاجاریه
گورستان تاریخی بُزلَر هفشجان، رازدار تاریخ دوره صفوی است. این گورستان تاریخی با بیش از 2 هزار سنگ قبر تاریخی از عصر صفویه تا قاجاریه، بی‌گمان به‌عقیده صاحب‌نظرانی هم‌چون پرویز تناولی و دیگر پژوهشگران تاریخ دوره اسلامی از بی‌نظیرترین قبرستان‌های تاریخی و هم‌تراز با تخت فولاد اصفهان بوده است.

تمام قبرستان‌های تاریخی چهارمحال و بختیاری نمایانگر حجاری آنان است و همچنین حجاری قلاع تاریخی از دوران قاجاریه نیز به دست این حجاران صورت گرفته است. قدیمی‌ترین قبر از سال 1004 هجری متعلق به دوره شاه عباس اول بوده و سنگ‌های تاریخی تا سال 1343 هجری تا پایان دوران احمد شاه قاجار ادامه می‌یابند.

سنگ کاهید اوج اعتلای هفشجان جدید در دوران صفویه است. قبور دوره صفویه از اهمیت بسیار بالایی برخوردار هستند. این قبور به‌خصوص در بخش میانی قبرستان هفشیجان قرار گرفته‌اند و در سه سال اخیر دو تخریب بزرگ بر روی آن‌ها صورت گرفته است. نسب وراثین برخی قبور صفویه نشان از بزرگانی هم‌چون حاکمان چهارمحال اصفهان که هفشجانی بوده‌اند و در تخت‌گاه حکومتی یعنی همان هفشجان به سمت‌های بیگلر بیگی مشهور بوده‌اند، قابل بررسی است.



با سقوط اصفهان در سال 1135 هجری به دست افغان‌ها و به‌خصوص ظهور نادرشاه افشار، لشکرکشی نادرشاه به اطراف اصفهان و سرکوب سرداران طرفدار صفوی از جمله هفشجان، مرکزیت چهارمحال نیز از هفشجان گرفته شد. این افول تدریجی سیاسی و حکومتی هفشجان در زمینه‌های شاه‌راهی، فرهنگی و دینی و حتی موسیقی ادامه یافت و دیگر به اوج خود یعنی عصر صفویان نرسید.

وقوع حوادث مختلف باعث رکود این قبرستان تاریخی شد و در دوران افشاریه و زندیه این رکود ادامه یافت اما در دوران قاجاریه کثرت قبور قابل توجه بود و دوباره قبرستان بزلر به رونقی متعادل دست یافت و شیرهای سنگی نیز در دوران فتحعلی‌شاه، محمدشاه و ناصرالدین شاه قاجار کثرت یافتند. متاسفانه در سه دهه اخیر شیرهای سنگی این قبرستان که بیان‌گر سمبل قدرت در مذهب تشیع دوازده امامی هستند به غارت برده شده و تنها شیرهای سنگی سردر پارک ملی هفشجان است که از این قبرستان به داخل شهر انتقال داده شده و موجود هستند.



قدیمی‌ترین و خوش‌نقش‌ترین شیرهای سنگی
در این قبرستان شیرهای سنگی معمولاً بر روی گور پهلوانان یا شهدا یا جوانان گذاشته می‌شد. شیرهایی که در قبرستان‌های هفشجان باقی مانده است، از زیباترین و خوش‌نقش‌ترین شیرهای سنگی محسوب می‌شوند.

قدیمی‌ترین شیر سنگی موجود مربوط به دوره صفویه است. بنا به گفته‌ها شیر سنگی یادگار دوران مادهاست. بر روی بدنه تندیس شیر سنگی نقش تفنگ، شمشیر، خنجر، بته‌جقه یا سرو خمیده که نشانه جاودانگی روح است، اسب سوار با شمشیر، اسب زین شده آماده برای رحلت، نیزه و درخت حک شده است. علاوه بر شیرهای سنگی، سنگ‌مزارها به‌صورت سنگ گورهای افقی، عمودی یا محرابی، صندوقی و تندیس‌وار بوده‌اند. این سنگ گورهای گورستان تاریخی بزلر نیز قابل توجه است، برخی از آن‌ها به‌صورت عمودی و برخی دیگر به شکل افقی نصب شده‌اند و همگی دارای تزئین هستند.

حجاری‌های بی‌نظیر با ذکرها و نام‌های الهی
سنگ‌های عمودی به شکل محراب بوده، نقش‌ها شامل دو کبوتر که نمایانگر پیک و قاصد است، گل و گلدان و نقوش اسلیمی و واژه‌های هوالباقی، بسم‌الله الرحمن الرحیم، هوالحی الذی لایموت و اشعار مرتبط است. جنس قبور از سنگ خاص منطقه است و حجاری‌های بی‌نظیر به دست حجاران هفشجانی(خاندان سنگ‌تراش‌ها (حک شده است. حجاران هفشجانی در چهارصد سال گذشته بیشتر حجم کاری‌های آثار تاریخی استان چهارمحال و بختیاری و نیز خوزستان را بر عهده داشته‌اند.

پیشینه 9.000 ساله این شهر
شهرهفشجان، یکی ز دارای پیشینه و تاریخچه‌ای کهن است که در 15 کیلومتری جنوب غربی شهرکرد و در دامنه رشته کوه جهان‌بین قرار دارد. بر اساس سفالینه‌ها و ابزارهای سنگی ابتدایی کشف شده بر روی تپه‌های باستانی قدمت هفشجان به هزاره هفتم قبل از میلاد برمی‌گردد و بیان‌گر پیشینه 9 هزار ساله این شهر است.




/6262